विरुद्धार्थी शब्द
अग्रज X अनुज
अक्कल X बेअक्कल
अतिवृष्टी X अनावृष्टी , अवर्षण
अती X अल्प
अर्थ X अनर्थ
अचूक X चुकीचे
अजर X जराग्रस्त
अजाण X सुजाण
अडाणी X शहाणा
अडचण X सोय
अटक X सुटका
अधिक X उणे
अधोगती X प्रगती , उन्नती
अर्धवट X पूर्ण
अध्ययन X अध्यापन
अनाथ X सनाथ
अनुकुल X प्रतिकुल
अपराधी X निरपराधी
अपेक्षित X अनपेक्षित
अपेक्षाभंग X अपेक्षापूर्ती
अब्रू X बेअब्रू
अभिमान X दुरभिमान
अमाप X अल्पसे
अमृत X विष
अमर X मृत्य
श्रीमंत X गरीब
अमूल्य X कवडीमोल
अल्प X बहु
अरुंद X रुंद
अल्लड X पोक्त
अलीकडे X पलीकडे
अवघड X सवघड , सुलभ , सोपे
अवजड X हलके
अवसर X अनवसर
अवखळ X गंभीर
अस्सल X नक्कल
असह्य X सुसह्य
असली X नकली
अस्त X प्रारंभ
अशक्य X शक्य
अशक्त X सशक्त
अज्ञान X सज्ञान
अंत X प्रारंभ
अंथरूण X पांघरूण
अंधार , काळोख X उजेड , प्रकाश
अंधकार X प्रकाश
अंधुक X स्पष्ट
अहंकार X निरहंकार , नम्र
आकुंचित X विस्तारित
आखूड , जवळ X लांब , लांबलचक
आकलनीय X अनाकलनीय
आकर्षण X अनाकर्षण
आकाश X पाताळ
आगेकूच X माघार
आघाडी X पिछाडी
आठवण X विसर , विस्मृती , विस्मरण
आठवणे (स्मृती) X विसरणे
आडवे X उभे
आत X बाहेर
आतुरता X उदासीनता
आदर X अनादर
आदि X अंत
आदी X अनादी
आदर्श X अनादर्श
आधी X नंतर
आधार X निराधार
आंधळा X डोळस
आनंद X शोक, दुःख
आपुलकी X दुरावा
आमंत्रित X अगांतुक , आगंतुक
आयात X निर्यात
आरोहण X अवरोहण
आरंभ (प्रारंभ) X शेवट, अखेर, अंत
आला X गेला
आवक X जावक
आवड X नावड
आवडते X नावडते
आवश्यक X अनावश्यक
आशा X निराशा
आशीर्वाद X शाप
आसक्त X अनासक्त, विरक्त
आस्तिक X नास्तिक
आजादी X गुलामी
आळस X उत्साह
आळशी X कष्टाळू, उत्साही
आज्ञा X अवज्ञा
ओबडधोबड X गुळगुळीत
ओला X सुका
ओळख X अनोळख
इकडे X तिकडे
इतके X तितके
इच्छा X अनिच्छा
इथे X तिथे
इथली X तिथली
इमान X बेइमान
इमानी X बेइमानी
इलाज X नाइलाज
इष्ट X अनिष्ट
उगवणे X मावळणे
उघडे X बंद
उच्च X नीच
उच्चारित X अनुच्चारित
उंच X ठेंगणा, बुटका
उचित X अनुचित
उजवा X डावा
उजेड X काळोख
उणे X दुणे , अधिक
उतरण X चढण
उत्तम X क्षुद्र
उत्तर X दक्षिण
उत्तेजन X विरोध
उत्कर्ष X अपकर्ष, व्हास, अधोगती
उतार X चढ
उताणे X उबडे
उताणा X पालथा
उत्तरायण X दक्ष्तिणायण
उत्पन्न X खर्च
उत्सुक X अनुत्सुक
उत्साह X निरुत्साह , अनुत्साह
उत्साही X निरुत्साही
उत्तीर्ण X अनुत्तीर्ण
उद्धट X नम्र , विनयशील
उदय X अस्त
उदार X कृपण, कंजूस, संकुचित
उदास X प्रसन्न
उदासवाणा X उल्हासित
उदघाटन X समारोप
उधळ्या X कंजूस
उधार X रोख
उन्नत X अवनत
उपकार X अपकार
उपमेय X अनुपमेय
उपस्थित X अनुपस्थित
उपद्रवी X निरुपद्रवी
उपयोगी, उपयुक्त X निरुपयोगी
उपदेश X बदसल्ला
उद्योगी X निरुद्योगी
उपाय X निरुपाय
उभी X बसलेली
उलट X सुलट
उशीरा (सावकाश) X लवकर
उष्ण तप्त X शीतल, थंड
उन X सावली
एक X अनेक</
ऐक्य X दुही, फूट
ऐटदार X केविलवाणा
ऐच्छिक X अनैच्छिक , अपरिहार्य
ऐलतीर X पैलतीर
ओळखी X अनोळखी
ओला X कोरडा , सुका
ओवळा X सोवळा
औरस X अनौरस
कर्कश X संजुल
कच्चा X पक्का
कठीण (अवघड) X सोपे, मऊ, कोमल, मृदू
कडू X गोड
कर्णमधुर X कर्णकटू
कबूल X नाकबूल
कमी X जास्त
कलंक X भूषण
कल्पित X अकल्पित
कल्याण X अकल्याण
कळस X पाया , पायरी
कळा X अवकळा
कंटाळा X उत्साह
काटकसर X उधळपट्टी
कायम X तात्पुरते
कायदेशीर X बेकायदेशीर
काळा X गोरा, पांढरा
काळोख X उजेड, प्रकाश
कौतुक X निंदा
किमान X कमान
कीर्ती X अपकीर्ती
कीव X राग
कुंठित X अकुंठित
कुशल X अकुशल
कष्टाळू X कामचोर
कोरडे X ओले
कोवळा (कोवळी) X जून, निबर
क्रूर X दयाळू
कृतज्ञ X कृतघ्न
कृपा X अवकृपा, रोष
कृश (बारीक) X स्थूल, लठ्ठ
खर्चिक X कंजूस
खंडन X मंडन
खरा X खोटा
खरे X खोटे
खरेदी X विक्री
खात्री X संशय
खाली X वर
खोल X उथळ
खिन्न X प्रसन्न
खुळा X शहाणा
खूप (पुष्कळ) X थोडे, कमी
खोटी X खरी
गढूल X स्वच्छ
गडद , भडक , गहिरा X फिकट
गतकाळ X भविष्यकाळ
गंभीर (पोक्त) X पोरकट, अवखळ
गमन X आगमन
गम्य X अगम्य
गरम X थंड , गार
गरिबी X श्रीमंती
ग्रामीण X शहरी, नागरी
ग्राहक X विक्रेता
गुण X दोष, अवगुण
गुणी X अवगुणी
गुरू X शिष्य
गुप्त X उगड
गुळगुळीत X खडबडीत, खरबरीत
गोड X कडू
गोरा X काळा
गौण X मुख्य
घट्ट X ढिला, ढगळ
घटणे X वाढणे
चंचल X स्थिर
चपळ X मंद
चढ X उतार
चढणे X उतरणे
चवदार X बेचव
चांगले X वाईट
चिरंजीव X अल्पजीवी
चिरकाल X अल्पकाल
चूक X बिनचूक , बरोबर
चैन X बेचैन
चोर X साव
जगणे X मरणे
जड X हलके
जन्म X मृत्यू , मरण
जवाबदार X बेजवाबदार
जय, विजय X पराजय
जाणता X अजाणता
जलद, भराभर X हळू, सावकाश, हळूहळू
जवळ X दूर
जहाल X मवाळ
जागरूक X निष्काळजी
जागृत X निद्रिस्त
जागा X झोपलेला
जगणे X मरणे
जाणे X येणे
जास्त X कमी , थोडे
जिंकणे X हरणे
जिवंत X मृत , मेलेला
जीर्ण X मजबूत
जीवन X मरण
जोडणे X मोडणे
जुने X नवे
जोश X कंटाळा
ज्येष्ठ X कनिष्ठ
झोप X जाग
झोपडी X महाल
टंचाई X विपुलता
टिकाऊ X ठिसूळ
टणक X मऊ
टपोरे X बारिक
टवटवीत X निस्तेज
डावा X उजवा
डौलदार X बेढप
तर्क X वितर्क
तृप्त X अतृप्त
तप्त X थंड
तथ्य X मिथ्य
तरूण X वृद्ध
तळ X माथा
तहान X भूक
तुरळक X दाट
ताजे X शिळे
ताल X बेताल
तिरके X सरळ
तिरपा X सरळ
तीव्र X सौम्य , कोमल
तीक्ष्ण X बोथट
तेजस्वी (लखलखीत) X निस्तेज
तेजी X मंदी
तोड X बिनतोड
थंड X गरम
थांग X अथांग
थोर X सान, लहान
थोरला X धाकटा
थोडे X जास्त
दया X राग
दयाळू X क्रूर, निर्दयी
दृश्य X अदृश्य
दाट , घनदाट X विरळ
दारिद्र्य X श्रीमंती
दिन X रात , रजनी
दिवस X रात्र
दीर्घ X हस्व
दीर्घकाळ X अल्पकाळ
दीर्घायुषी X अल्पायुषी
दुरुस्त X नादुरुस्त
दूर X जवळ , निकट
दूरवर X जवळपास
दुःख X सुख
देव X दैत्य , दानव , राक्षस
देश X विदेश
देशभक्त X देशद्रोही
दोषी X निर्दोषी
दोस्ती X वैर
दुष्काळ X सुकाळ
द्वेष X प्रेम
धनाढ्य X दरिद्री, गरीब
धनिक, धनवंत X निर्धन , गरीब
धर्म X अधर्म
धडधाकट X कमजोर
धीट X भित्रा
धूर्त X भोळा
धाडस X भित्रेपणा
धैर्यवान X भेकड, भित्रा
नम्रता X उद्धटपणा
नर X नारी
नवी X जुनी
न्याय X अन्याय
निद्रा X जागृती
निर्मळ X मळकट
निमंत्रित X आगंतुक
निंदा X स्तुती
निर्दयता X सदयता, सहृदयता
निर्बंध X मोकळीक
नियमित X अनियमित
निश्चय X अनिश्चय
निश्चीत X अनिश्चत
नियंत्रित X अनियंत्रित
निर्लज्ज X सलज्ज
निष्काम X सकाम
निर्जीव X सजीव
निर्भय X भयभीत
नीती X अनीती
नैसर्गिक X कृत्रिम
नोकर (सेवक) X मालक
नेहमी X क्वचित
नुकसान X फायदा
नेता X अनुयायी
न्याय X अन्याय
पगारी X बिनपगारी
परवानगी X बंदी, मनाई
पराक्रमी X भित्रा
पर्वा X बेपर्वा
पराजित X अपराजित
परिचित X अपरिचित
परिहार्य X अपरिहार्य
पवित्र X अपवित्र
पसंत X नापसंत
पहिला X शेवटचा
पलीकडे X अलीकडे
प्रकाश X अंधार
प्रगत X अप्रगत
प्रगती X अधोगती
प्रत्यक्ष X अप्रत्यक्ष
प्रतिबंध X अप्रतिबंध
प्रतिष्ठा X अप्रतिष्ठा
प्रफुल्लित X सुकलेले
प्रशंसा X निंदा
प्रसन्न X खिन्न
प्रसरण X आकुंचन
प्रस्तुत X अप्रस्तुत
प्रसिद्ध X अप्रसिद्ध
प्रश्न X उत्तर
प्रत्यक्ष X अप्रत्यक्ष
प्रतिकार X सहकार
प्रमाण X अप्रमाण
प्रगती X अधोगती
पात्र X अपात्र
पाठिंबा X विरोध
पांढरा X काळा
पाप X पुण्य
पारदर्शक X अपारदर्शक
पायथा X माथा, शिखर
प्राचीन X अर्वाचीन
प्रामाणिक X अप्रामाणिक
प्रारंभ X अंत
पास X नापास
प्रिय X अप्रिय
पुढारलेले X मागासलेले
पुढील X मागील
पुढे (समोर) X मागे
पुण्यवान X पापी
पुरेसे X अपुरे
पुरोगामी X कर्मठ, सनातनी
पुष्कळ X थोडे
पूर्ण X अपूर्ण
पूर्णाक X अपूर्णांक
पूर्व X पश्चिम
पूर्वी X नंतर
प्रेम X द्वेष, राग, तिटकारा
प्रेमळ X रागीट
पोकळ X भरीव, भरलेला
पौर्णिमा X अमावस्या
फरक X साम्य
फायदा X तोटा
फार X कमी
फुलणे X कोमेजणे
फुकट X विकत
फिकट X गडद
बहुमान X अपमान
बरोबर X चूक
बरे X वाईट
बलाढ्य X कमजोर
बसणे X उठणे
बंधु X भगिनी
बंद X उघडा
बंधन X मुक्तता
बारीक X जाड
बाहेर X आत
बिघात X दुरुस्ती
बिंब X प्रतिबिंब
बिकट X सुगम, सुलभ, सोपे
बुद्धिमान (हुशार) X बुधिहीन
बेरीज X वजाबाकी
बेसावध X सावध
बेसूर X सुरेल
भद्र X अभद्र
भरती X ओहोटी
भय X निर्भय
भरपूर X थोडे
भर X झीज
भरभर X सावकाश
भले X बुरे
भक्कम X कमकुवत
भसाडा X मंजुळ
भयंकर X सौम्य
भान X बेभाम
भाग्यवंत X दुर्भागी
कडवट भांडण X सलोखा
भाग्य X दुर्भाग्य
भूक X तहान
भूषण X दूषण
भेद X साम्य
महान X क्षुद्र
मधुर X कडवट
महाल X झोपडी
मऊ X टणक
मंद X प्रखर
मंगल X अमंगल
मंजुळ X कर्कश
मंजूर X नामंजूर
मतभेद X मतैक्य
मृत X जिवंत
मर्द X नामर्द
मनोरंजक X कंटाळवाणे
महात्मा X दुरात्मा
मान , मानसन्मान X अपमान
मान्य X अमान्य
माता X पिता
माय X बाप
मालक X नोकर
मान X अपमान
माया X द्वेष
माघारा X सामोरा
म्हातारा X तरुण
माहेर X सासर
मित्र X शत्रू
मैत्री X दुश्मनी
मित्रत्व X शत्रुत्व
मोठा X लहान
मोकळे X बंदिस्त
मौन X बडबड
मृत्यू X जीवन
मुका X बोलका
यश X अपयश
येथे X तेथे
येईल X जाईल
योग्य X अयोग्य
रणशूर X रणभीरू
रसाळ X नीरस
रसिक X अरसिक
रडू X हसू
रक्षक X मारक
राग X लोभ
राजा X प्रजा
राव X रंक
रिकामा X भरलेला
रूचकर X बेचव
रूपवान X कुरूप
रुची X अरुची
रुंद X अरुंद
रेखीव X ओबड धोबड, खडबडीत
रोगी X निरोगी
लहानपण X मोठेपण
लवकर X उशिरा
लवचिक X ताठर
लबाड X भोळा
लबाडी X प्रामाणिकपणा
लक्ष X दुर्लक्ष
लाडके X नावडते
लाजरा X निलाजरा
लाज X निर्लज्जपणा
लायक X नालायक
लांब X जवळ
लांबी X रुंदी
लोभ X निर्लोभ
लोक X परलोक
लौकिक X दुलौकिक
वरिष्ठ X कनिष्ठ
वर्णनीय X अवर्णनीय
वृद्ध X तरुण
व्यवस्थित X अव्यवस्थित
व्यवहार X अव्यवहार
वाकडे X सरळ
वापर X गैरवापर
वाजवी X गैरवाजवी
विकसित X अविकसित
विधायक X विघातक
विकास X हास
विकार X निर्विकार
विचार X अविचार
विजयी X पराभूत, पराजित
विनाशी X अविनाशी
विपुल X थोडे , थोडेसे , कमी , अल्प
विपुलता X कमतरता , तुटवडा
विभक्त X अविभक्त
वियोग , विरह X संयोग
विवाहित X अविवाहीत
विवेक X अविवेक
विरोध X संमती , मान्यता
विवाद X निर्विवाद
विद्यार्थी X शिक्षक
विश्वास X अविश्वास
विलंब X त्वरा
विशेष X सामान्य
विष X अमृत
विसरणे X आठवणे
विद्वान X अडाणी
वेगात X हळूहळू
वेगडे X सारखे
वैयक्तिक X सामुहिक, सार्वजनिक
व्यवस्थित X अव्यवस्थित
शत्रू X मित्र
शत्रुत्व X मैत्री
शहाणा X वेडा , मूर्ख
शहर X खेडे
शक्य X अशक्य
शंका X खात्री
शांती X अशांती
शांत X रागीट
शाप X वरदान, आशीर्वाद
श्वास X निश्वास
शाश्वत X अशाश्वत
शिकणे X शिकविणे
शिखर X पायथा
शिकारी X सावज
शिक्षा X शाबाशकी
शिस्त X बेशिस्त
शिष्ट X अशिष्ट, असभ्य
शीघ्र X मंद
शीतल X उष्ण
शुक्लपक्ष X कृष्णपक्ष
शुद्ध X अशुद्ध
श्रुत X अश्रुत
शुभ X अशुभ
शूर X भित्रा
शेंडा X बुड, मूळ
शेवट X सुरवात
श्रेष्ठ X कनिष्ठ
शोभिवंत X विशोभित
सकर्मक X अकर्मक
सकारण X अकारण
सकाळ X सायंकाळ, संध्याकाळ
सस्त X सौम्य
संघटन X विघटन
संघटित X असंघटित
सचेतन X अचेतन
सज्जन X दुर्जन
सजातीय X विजातीय
सजीव X निर्जीव
सत्कर्म X दुष्कर्म
सत्य X असत्य
संतुष्ट X असंतुष्ट
संतोष X असंतोष
सतेज X निस्तेज
सदय X निर्दय
सदाचार X दुराचार
सदाचारी X दुराचारी
सद्गती X दुर्गती
सद्गुण X दुर्गुण
सगुण X दुर्गुण
सदुपयोग X दुरुपयोग
सदोष X निर्दोष
सधन X निर्धन
सधवा X विधवा
सनातनी X सुधारक, पुरोगामी
सन्मार्ग X कुमार्ग
संन्यासी X संसारी
स्पष्ट X अस्पस्ट
संदिग्ध X असंदिग्ध
संपन्न X असंपन्न
सफल X विफल, असफल
सविकारी X अविकारी
सबळ, प्रबळ X दुर्बळ
संबंध X असंबंध
संभव X असंभव
सम X विषम, व्यस्त
समज X गैरसमज, नासमज
समता X विषमता
समान X असमान
समर्थ X असमर्थ
समाधान X असमाधान
स्मरण X विस्मरण
स्मृती X विस्मृती
सरळ X वाकडा
सलग X विलग, अलग
स्वर्ग X नर्क
स्वच्छ X अस्वच्छ , घाण
स्वतंत्र X परतंत्र
स्वदेश X परदेश
स्वस्थ X अस्वस्थ
स्वदेशी X परदेशी
स्वराज्य X परराज्य
सशक्त X अशक्त , दुर्बल
संशय X नि:संशय
सशस्त्र X निःशस्त्र
स्वस्त X महाग
सहकार X असहकार
सहकार्य X असहकार्य
सहज X मुद्दाम
सह्य X असह्य
सज्ञान X अज्ञान
साध्य X असाध्य
साधारण X असाधारण
साधार X निराधार
सार्थक X निरर्थक
सामान्य X असामान्य
सारखे X निराळे
सावकाश X पटकन
सावध X बेसावध
स्वातंत्र्य X पारतंत्र्य
स्वार्थी X निःस्वार्थी
स्वाधीन X पराधीन
स्वाभाविक X अस्वाभाविक
स्वावलंबी X परावलंबी
स्वामी X दास
स्वावलंबी X परावलंबी
साशंक X नि:शंक
साक्षर X निरक्षर
साक्षरता X निरक्षरता
स्वीकार X अव्हेर, धिक्कार
सुकर्म X दुष्कर्म,कुकर्म
सुकाळ X दुष्काळ
सुकीर्ती X दुष्कीर्ती
सुख X दुःख
सुखकारक X दुःखकारक
सुगम X दुर्गम
सुगंध X दुर्गंध
सुजन X दुर्जन
स्तुती X निंदा
सुदैवी X दुर्दैवी
सुदैव X दुर्दैव
सुंदर, देखणा (सुरूप) X कुरूप
सुपीक X नापीक, ओसाड, वैराण
सुप्रसिद्ध X कुप्रसिद्ध
सुबक X ओबडधोबड
सुबुद्धी X दुर्बुद्धी
सुबोध X दुर्बोध, गहन
सुर X असुर
सुरस X नीरस
सुरक्षित X असुरक्षित
सुरेल X बेसूर
सुलभ X दुर्लभ
सुव्यवस्था X गैरव्यवस्था, अव्यवस्था
सुविचार X कुविचार
सुशिक्षित X अशिक्षित
सुशोभित X विशोभित
सुसंगत X विसंगत, असंगत
सुसंस्कृत X असंस्कृत
सूर्योदय X सूर्यास्त
सोय X गैरसोय
सौंदर्य X कुरुपता
हळू X जलद
हजर X गैरहजर
हजर X गैरहजर
हलके X जड
हसू X रडू
हार X जीत
हिम्मत X भय
हिंसक X अहिंसक
हिंसा X अहिंसा
हिशेबी X बिनहिशेबी, बेहिशेबी
हितकारक X अहितकारक
हिरमुसलेला X उत्साही
हुशार X मठ्ठ
होकार (रुकार) X नकार
क्षय X वाढ
क्षणभंगुर X चिरकालीन
क्षुद्र X महत्तवपूर्ण
क्षमा X शिक्षा
